Ο Ρος Ντέιλι (αγγλικά:Ross Daly) είναι Ιρλανδός μουσικός, με εξειδίκευση στην κρητική λύρα και το αφγανικό ραμπάμπ. Γεννήθηκε στις 29 Σεπτεμβρίου 1952 στο Νόρφολκ της Αγγλίας από Ιρλανδούς γονείς. Λόγω του επαγγέλματος του πατέρα του, ο οποίος ασχολούνταν με την ανάπτυξη των υπολογιστών, ο Ρος Ντέιλι άλλαξε πολλούς τόπους διαμονής ανά τον κόσμο, στην παιδική του ηλικία, όπως Αγγλία, Καναδά, Ιαπωνία και Καλιφόρνια. Η ενασχόλησή του με τη μουσική ξεκίνησε από την παιδική του ηλικία με την παρότρυνση της μητέρας του η οποία ήταν αρκετά φιλόμουση. Αρχικά ξεκίνησε με κλασσική μουσική με όργανα όπως πιάνο, βιολοντσέλο κι αργότερα κιθάρα με την οποία είχε ασχοληθεί περισσότερο σαν έφηβος.
Γύρω στα δεκαοχτώ του χρόνια, έχοντας ξαναβρεθεί με την οικογένειά του στην Καλιφόρνια και το Σαν Φρανσίσκο έρχεται σε επαφή μέσα από διάφορους κύκλους με μουσικές της Ανατολής καθώς και με όργανα που την απαρτίζουν. Δε θα αργήσει να γοητευθεί και σε νεαρή ηλικία θα αρχίσει ταξίδια σε διάφορες χώρες, από την ανατολική Μεσόγειο μέχρι και χώρες της Άπω Ανατολής. Σκοπός του ήταν η αναζήτηση και εμβάθυνση στις μουσικές παραδόσεις των τόπων αυτών. Το 1970 και 1972 επισκέπτεται για μικρά διαστήματα την Κρήτη και το 1975 αποφασίζει να μείνει στο νησί όπου θα διδαχθεί την κρητική λύρα από έναν σπουδαίο δάσκαλο και δεξιοτέχνη της εποχής, τον Κώστα Μουντάκη. Την ίδια εποχή θα κάνει αρκετά ταξίδια στην Τουρκία προκειμένου να ασχοληθεί βαθύτερα με την οθωμανική και τουρκική μουσική. Το 1990 θα προχωρήσει σε μία δική του τροποποίηση στην κρητική λύρα προσθέτοντας στοιχεία από τη βυζαντινή λύρα, καθώς και το ινδικό σαράνγκι. Η μουσική του συνδυάζει στοιχεία από διάφορα μέρη της Ανατολής τόσο ως προς τα όργανα που χρησιμοποιεί αλλά κι ως προς τους ποικίλους ρυθμούς που περιλαμβάνονται στη δισκογραφία του. Αυτός είναι κι ένας λόγος άλλωστε που χρησιμοποιεί το ραμπάμπ καθώς όπως αναφέρει αυτό το όργανο έχει μία ουδετερότητα που καθιστά εύκολη την παρουσία του σε διάφορους ανατολικούς ρυθμούς. Στη δισκογραφία του, χρησιμοποιεί εκτός απ’ τη λύρα και το ραμπάμπ, έγχορδα όργανα όπως σαράνγκι, ούτι, σάζι, ταμπούρ, λαούτο και πολίτικη λύρα.
Στην Κρήτη όπου ζει μόνιμα τις τελευταίες δεκαετίες, μελετάει και διδάσκει την κρητική μουσική παράδοση. Το 1982 ίδρυσε το Μουσικό Εργαστήρι Λαβύρινθος, που στεγάζεται στο Χουδέτσι Ηρακλείου (20 km από το Ηράκλειο), με σκοπό τη συλλογή, τη διάσωση και την προβολή παραδοσιακών μουσικών οργάνων από όλο τον κόσμο. Εκεί φιλοξενούνται πάνω από 250 όργανα λαϊκής και παραδοσιακής μουσικής όπου σε μεγάλο βαθμό προέρχονται από ταξίδια του Ντέιλι στην Ανατολή. Στον Λαβύρινθο, επίσης, γίνονται διάφορες μουσικές παραστάσεις και συζητήσεις με μουσικούς απ’την Ελλάδα και το εξωτερικό.
Έχει δώσει πολλές συναυλίες στην Ευρώπη και τον κόσμο ενώ έχει συνεργαστεί με πολλούς Έλληνες και ξένους μουσικούς, όπως οι Στέλιος Πετράκης, Βασίλης Σούκας, Ψαρογιώργης, Πετρολούκας Χαλκιάς, Κέλυ Θωμά, Δημήτρης Σταυρακάκης, Μιχάλης Νικολούδης, Ζόχαρ Φρέσκο, Τρίο Σεμιρανί, Μπαστάν Αμπραάμ, Μπακαλέ Σισσοκό και άλλοι.
Το 2004 είχε αναλάβει καλλιτεχνικός διευθυντής του πολιτιστικού προγράμματος των Ολυμπιακών αγώνων για την πόλη του Ηρακλείου και οργάνωσε προσωπικά και επέβλεψε την εκτέλεση 15 συναυλιών με 300 καλλιτέχνες από διάφορα μέρη του πλανήτη. Στις Ευρωπαϊκές εκλογές του 2009 στην Ελλάδα ήταν υποψήφιος ευρωβουλευτής με τους Οικολόγους Πράσινους.
Το 2014, ήταν ένας από τους διανοούμενους και πολιτικούς που υπέγραψαν την ”Ώρα της Ευρωπαϊκής αριστεράς”, στηρίζοντας τον Αλέξη Τσίπρα.[1]
Δισκογραφία
Ηχώ του χρόνου (2 cd) (με τον Μήτσο Σταυρακάκη)
Kin Kin
Πέρα από τον ορίζοντα
Ελεύθερο Σημείο
Συναύγεια
IRIS
Στο καφέ Αμάν
Με τη φεύγα του καιρού
AN-KI
Selected Works
Mitos
Ηχώ του χρόνου
Η σκιά της θάλασσας
Cross Current
Gulistan
Μουσική της Κρήτης
Microkosmos
Live at Theatre de la ville
Naghma
Συναυλίες
Theatre de la Ville, Παρίσι(1992-93, 2002,2003,2005)
The Athens Concert Hall, Αθήνα(1993)
Φεστιβάλ της Ιερουσαλήμ (1995)
Λουξεμβούργο(1992,1994)
Passionskirche, Βερολίνο (1994,95,96)
Aarhus, Δανία(1997)
Huset theatre, Άαλμποργκ, Denmark (1995-97)
Κοπεγχάγη, Δανία (1995-97)
Αρχαιολογικό Μουσείο της Μαδρίτης 1998-99, 2001
Φεστιβάλ της Μούρθια, Ισπανία (1999)
Cemal Resit Rey Conser Salonu, Κωνσταντινούπολη (1997)
Lycabettus Theatre, Athens 1987,91,93,98
Queen Elizabeth Hall, Λονδίνο (1998-2000-2)
WDR, Μόναχο (1999),
WDR Wuppertal (1992)
Νυρεμβέργη (1992)
Φρανκφούρτη (1992).
Σήμερα συνεχίζει να ταξιδεύει και να δίνει συναυλίες στην Ελλάδα και το εξωτερικό, ενώ ταυτόχρονα διευθύνει το Μουσικό Εργαστήρι “Λαβύρινθος” (www.labyrinthmusic.gr) στο χωριό Χουδέτσι στην Κρήτη.
www.kouzoulos.gr